De vraag van 12 februari 2013 luidt:

"Ik heb een goudvis die sinds enkele dagen scheef zwemt. Hij zwemt vaak op de kop en doet dit vrij hoog in het water. Het lijkt wel alsof hij niet meer kan duiken. Wat kan dit zijn?" 

Antwoord van Frank:

"De meest voorkomende oorzaak van het op de kop zwemmen van een vis is een probleem met de zwemblaas. De zwemblaas is een orgaan in de buik van de vis die gevuld is met gas. Het is een soort met lucht gevulde ballon in de vis. De zwemblaas bevindt zich net onder de ruggegraat en staat bij de meeste vissen in verbinding met de slokdarm. De zwemblaas zorgt ervoor dat de vis zich op de juiste diepte in het water kan voortbewegen.

In geval van een zwemblaasprobleem kan er teveel, of juist te weinig gas in de zwemblaas aanwezig zijn. In het eerste geval zal de vis voornamelijk boven in het water zwemmen, vaak scheef of op de kop. In geval van een onderdruk zullen de vissen juist op de bodem liggen en kunnen ze niet goed meer stijgen. In beide gevallen is de vis zijn balans kwijt en kan hij zich alleen voortbewegen door hele snelle zwembewegingen te maken die erg vermoeiend zijn. Mogelijke oorzaken voor een zwemblaasprobleem zijn:

• snelle verlaging watertemperatuur
• te veel drijvend voer waardoor er veel lucht ingeslikt wordt
• zwemblaasinfecties door parasieten of bacteriën

Vissen met een zwemblaasprobleem die nog wel de normale zwemhouding hebben kunnen zich vaak redden. Een aantal dagen niet voeren is dan meestal voldoende. Vissen die inmiddels een afwijkende zwemhouding hebben zullen niet zomaar genezen en deze categorie heeft een veel slechtere prognose. Ze kunnen geen voer meer opnemen en raken snel uitgeput.

Soms kan de speciale watertherapie nog enig soelaas bieden:

Bij de watertherapie wordt de vis in een aparte bak gedaan waarvan het waterniveau zo laag is dat de vis nog net onder water is. De vis kan zo tot rust komen en weer aansterken. Houd de vis ongeveer 5 dagen in de aparte bak en voeg iedere dag een klein beetje water toe, net zo lang totdat de vis weer helemaal vrij kan zwemmen. Op deze manier kan het overtollige gas langzaam verdwijnen tot normale hoeveelheden.

Het is tevens raadzaam om een gespecialiseerde dierenarts voor siervissen te consulteren die onderzoek kan doen naar de mogelijke oorzaak van het zwemblaasprobleem.

Andere redenen voor een afwijkende zwemhouding zijn:

• Ammoniakvergiftiging (nitriet of nitraat): Te hoge ammoniakgehalten kunnen ontstaan door overbevolking, overvoeding of slechte filtering. De vis hapt naar adem en zwemt abnormaal. Regelmatig verversen is vaak al voldoende, soms is extra buffering met carbonaten nodig.
• Afwijkende zuurtegraad (pH): Wanneer de pH te hoog of te laag is zal de vis onregelmatig gaan zwemmen, zich afzonderen en naar adem happen. Wanneer het water te zuur is (pH < 5) kan er natrium aan het water worden toegevoegd. Wanneer het water te basisch is (pH > 9) moet men op zoek gaan naar de oorzaak hiervan (bijvoorbeeld schelpen of koraalzand in het filter).
• Zuurstoftekort: Door overbevolking, een te hoge watertemperatuur, of te weinig beweging in het water kan een zuurstoftekort ontstaan. de vissen hangen aan het wateroppervlakte en happen naar lucht. Een goede luchtpomp die het water in beweging houdt is vaak al voldoende. De meeste gaswisseling vindt namelijk aan het wateroppervlak plaats. Verversen van water is ook belangrijk. Doe dit echter niet te abrupt omdat er dan zuurstofoverschot kan ontstaan met ziekte tot gevolg.
• Afwijkende watertemperatuur: Bij een te hoge temperatuur van het water kunnen bepaalde bacteriën sneller groeien en zal het water minder zuurstof bevatten. Bij een te lage temepratuur kunnen bepaalde parasieten zich beter ontwikkelen.
• Overbevolking: In geval van overbevolking zal het water minder zuurstof bevatten, treden vergiftigingen door bijvoorbeeld ammoniak eerder op en zal stress voor een verminderde afweer van de vissen zorgen met daardoor meer kans op ziekte.